PROJE BİLGİLERİ

MİLGES 1 Aralık 2014 tarihinde başlayan ve TÜBİTAK Kamu Araştırmaları Destek Grubu (KAMAG) tarafından 1007 programı kapsamında finanse edilen bir projedir.

Bu projenin temel amacı, Türkiye’nin fotovoltaik (FV) temelli güneş enerjisi santral ekipman ihtiyaçlarını kendi teknolojisi ile üreten ve dünyaya ihraç eden bir ülke haline gelebilmesi için gerekli altyapının oluşturulması ve pilot uygulama olarak Urfa Ceylanpınar TİGEM işletmelerinde 10 MW kapasiteli bir Güneş Enerjisi Santrali (GES) kurulmasıdır.

Proje amacını karşılamak amacıyla, ODTÜ Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi'nin (GÜNAM) geliştirdiği ve Bereket Enerji Üretim A.Ş. tarafından üretilen fotovoltaik güneş hücre ve fotovoltaik panellerle, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Enerji Enstitüsü (EE) tarafından geliştirilen ve üretilen eviriciler ile SCADA sistemleri ürünleri kullanarak (%80 yerlilik oranı), Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün (TİGEM) Ceylanpınar tesislerinde 10 MW üretim kapasitesine sahip bir güneş enerji santrali kurulacak ve devreye alınacaktır.

Proje kapsamda gerçekleştirilen çalışmalar:

1. Fotovoltaik Hücre Geliştirme
2. Fotovoltaik Hücre Üretimi
3. Fotovoltaik Panel Üretimi
4. Fotovoltaik Merkezi Evirici Geliştirilmesi ve Üretimi
5. Güneş Enerji Santral İzleme ve Kontrol Sistemi (SCADA)
6. 10 MW TİGEM Ceylanpınar GES Kurulumu

1. Fotovoltaik Hücre Geliştirme Çalışmaları

Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi – Güneş Araştırmaları Merkezi (ODTÜ-GÜNAM)

a. Fotovoltaik Hücre Geliştirme ve Üretimi

GÜNAM hücre geliştirme ve deneme üretimi çalışmalarını ODTÜ Fizik bölümünde bulunan laboratuvarında ve MİLGES projesinin de desteklediği ile kurulan “ODTÜ GÜNAM Fotovoltaik Hattı (GÜNAM Photovoltaic Line-GPVL”) tesislerinde gerçekleştirmektedir.

ODTÜ GÜNAM Fotovoltaik Hattı (GÜNAM Photovoltaic Line-GPVL)

2. Fotovoltaik Hücre Üretim Çalışmaları

Kurum: Bereket Enerji Üretim A.Ş.

a. Hücre Üretim Tesisi Kurulumu

Proje kapsamında hedeflenen en %18 verimli hücrenin üretilebilmesi için Bereket Enerji Üretim A.Ş. kendi finansmanı ile 130 MW/yıl kapasiteli hücre üretim tesisi kurmuştur. Tesis, Denizli organize sanayi bölgesinde yaklaşık 16.000 m2 kapalı temiz alana ve 500 MW/yıl kapasiteli yardımcı tesise sahiptir.

Bereket Enerji Üretim A.Ş. Hücre Üretim Tesisi

b. Fotovoltaik Hücre Üretimi

Bereket Enerji Üretim A.Ş. tarafından 2018 yılında kurulan hücre üretim tesislerinde standart Multi-Al BSF tipi hücrelerle %18,5 ve üzeri verime ulaşılmıştır. Ayrıca MİLGES proje kapsamında öngörülen mono PERC tipi hücre için kurulan altyapı ile yapılan deneme üretiminde ise %21 civarında verimliliğe ulaşılmıştır.

3. Fotovoltaik Panel Üretim Çalışmaları

Kurum: Bereket Enerji Üretim A.Ş.

a. Panel Üretim Hattı

Bereket Enerji Üretim A.Ş. projenin başladığı 2015 yılında 150 MW/yıl kapasiteli bir üretim hattı kurmuştur. Firma hali hazırda ithal hücreler ile kapasitesi oranında panel üretimi yapmakta ve Parla markası ile piyasaya sürmektedir.

Bereket Enerji Üretim A.Ş. Fotovoltaik Panel Üretim Hattı

b. Hücreden Panele Geçiş Teknolojisi

Proje kapsamında TÜBİTAK MAM Malzeme Enstitüsü tarafından “Panel Üretim Süreçlerinin İyileştirilmesi”ne yönelik çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda Fotovoltaik hücreden panele geçişte gözlenen verim kayıpları i) panel düzenlenmesi, ii) optik kazançlar ve kayıplar, iii) elektriksel kayıplar olmak üzere üç ana başlıkta incelenmiştir. Yapılan çalışmalarda, hücreden panele geçişte oluşan kayıplarda %1 civarında bir azalma olmaktadır. Bu çalışmaların sonuçları da Bereket Enerji Üretim A.Ş.nin panel üretim teknolojisine aktarılmaktadır.

c. Panel Üretimi

10 MW santral kurulumunda kullanılacak yaklaşık 40 bin panel, ODTÜ GÜNAM’ın hücre teknolojisini geliştirdiği, Bereket Enerji hücre üretim tesislerinde üretilen mono PERC tipi hücrelerle yine Bereket Enerji Panel üretim tesislerinde üretilecektir. Bu aşamada MAM Malzeme Enstitüsü tarafından geliştirilen hücreden panele geçiş teknikleri kullanılacak ve sertifikalandırılacaktır.

4. Fotovoltaik Merkezi Evirici Geliştirilmesi ve Üretimi

Kurum: TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü

a. Merkezi Evirici Geliştirilmesi ve Prototip Üretimi

Merkezi eviriciler çok sayıda güneş paneli dizisinin paralel bağlanması ile oluşan güneş tarlalarının ürettiği enerjiyi şebekeye aktarır. Merkezi eviricilerin güç seviyeleri 100-2500kW aralığındadır. Birim güç maliyetleri dizi eviricilerden daha düşük olan merkezi eviriciler 1MW ve daha üstü güneş enerjisi santrali uygulamalarında kullanılmaktadır.

Yaklaşık 30 yıldır farklı amaçlarlar için çevirgeç konusunda tasarımlar yaparak üreten TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü proje kapsamında her birinde 4 adet 250 kW alt evirici birimi bulunan 1 MW gücünde merkezi evirici tasarlamıştır. Üretilen prototip için AG ve YG testleri laboratuvarda ve sahada yapılmıştır.

b. 1 MW Merkezi Evirici Üretimi

MİLGES projesi kapsamında MAM Enerji Enstitüsü bünyesinde yerli merkezi evirici üretimi yer almaktadır. Bu nedenle, proje çıktısı olarak Ceylanpınar/Şanlıurfa’da, TİGEM arazisi üzerine kurulan 10 MW gücünde güneş enerjisi santrali için 10 adet 1 MW evirici geliştirilmiş ve üretilmiştir.

1 MW Merkezi Evirici	10 adet 1 MW Merkezi Evirici Konteyner

 

5. Güneş Enerji Santral İzleme ve Kontrol Sistemi (SCADA)

Kurum: TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü

a. SCADA Geliştirilmesi ve Üretimi

SCADA sistem yazılımları ile Evirici İzleme ve Kontrol kartlarından ve Güneş Gözlem İstasyonundan (GGİ) verilerin doğru ve güvenilir bir yöntemle okunup kullanıcı ara yüz yazılımları ile gerçek zamanlı ve geçmişe yönelik olarak izlenmesi ve raporlanması hedeflenmiştir. Aynı zamanda santral kullanıcı yazılımı ile Evirici İzleme ve Kontrol kartlarına gerekli kontrol parametreleri göndererek santral kumandası işlevlerinin yerine getirilmesi de hedeflenmiştir.

MİLGES SCADA Sistemi için öncelikle bir isterler dokümanı oluşturularak geliştirmeler yapılmıştır.

Ana Santral SCADA Ekranı

 

6. 10 MW TİGEM CEYLANPINAR GES Kurulumu

MİLGES Projesi kapsamında TİGEM Ceylanpınar’da 10 MW’lık bir güneş santrali kurulacak ve ulusal şebekeye bağlantılı olarak işletilecektir. Bu kapsamda, EPDK tarafından yayınlanan Elektrik Şebeke Yönetmeliği Madde 60’a göre kurulacak olan GES’in sahibi olan TİGEM gerekli izin çalışmalarına başlamıştır. Öncelikle projenin bir Ar-Ge çalışması olduğunu belirlemek amacıyla TİGEM resmi bir yazı ile KAMAG’dan bir belge istemiştir. TİGEM, KAMAG tarafından verilen yazı ile TEİAŞ’a müracaat ederek GES’in bağlanacağı trafo merkezi kapasitesi uygunluk izni istemiştir. EPDK’nın cevabi yazısında talep ettiği dokümanlar ve proje sözleşmesinde proje yürütücü kuruluşların verilen taahhütleri de belirterek izin başvurusunu yapmıştır. EPDK bu bilgi ve belgeleri değerlendirerek kurul kararıyla projenin Ar-Ge sürecinde GES’in işletilmesine izin vermesi öngörülmektedir.

 

Projenin Önemi;

• Türkiye bu konuda ilk defa bir yüksek teknoloji ürününde kendi markasını oluşturacak.
• Bir özel sektör firmasının kendi kaynaklarını kullanarak proje bütçesinden daha fazla miktarda yatırım yapması sağlanmakta.Fotovoltaik Hücre Üretimi
• MİLGES projesinde, ilk aşamada, yıllık üretim kapasitesi 130 MW olan güneş hücresi ve güneş paneli fabrikası kurulmuştur. Bu fabrikalarda yüksek eğitimli personel çalışmaktadır.
• Üretilen yüksek teknoloji güneş hücreleri yerli ve yabancı piyasada satılabilme potansiyeline sahiptir.
• Elde edilecek ilk başarıdan sonra fabrika kapasitesi 500 MW’yi, yıllık cirosu da 500 milyon doları aşacak.
• Proje, TİGEM bünyesinde önce 10 MW, daha sonra da 100 MW gücünde güneş enerjisi santrali kurulmasını sağlayacak.